آنژیوکت چیست؟
یکی از پرکاربردترین ابزارهای پزشکی در تمام دنیا آنژیوکت می‌باشد. این ابزار کوچک به مراقبان بهداشت و سلامت کمک می‌کند تا با بهترین کیفیت و کمترین آسیب و درد به بیمار مراقبت‌های لازم را انجام دهند. آنژیوکت امروز حتی برای انجام آزمایشات تشخیصی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و انواع و اقسام گوناگون دارد. در این مطلب قصد داریم در مورد انواع این ابزار پزشکی صحبت کنیم.
و اما آنژیو کت چیست؟
آنژیو کت (Angiocatheter یا Angiocath) یا آی وی کانولا لوله‌های تو خالی نازکی هستند که امکان ورود به رگ‌های بدن برای انتقال مایعات به مناطق مختلف بدن برای اهداف مشخشص و خارج کردن خون از بدن را می‌دهد. آنژیوکت‌ها امکان انجام چندین کار همزمان را به مراقبان درمانی و پزشکان می‌دهند. در واقع پزشکان با استفاده از این وسیله می‌توانند به طور همزمان چند تزریق وریدی را انجام دهند بدون اینکه بیمار اذیت شود. پزشکان و کادر درمانی بر این باورند که که Angiocath یکی از بهترین ابزارها برای مایع‌درمانی و تزریقات وریدی می‌باشد.
انواع آنژیوکت
آنژیوکت‌ها انواع مختلفی دارند که متناسب با قطر آنژیوکت، رنگ و کارکرد آن نیز تفاوت دارد.
آنژیوکت خاکستری
یکی از آنژیوکت‌های قطور، آنژیوکت خاکستری سایز ۱۶ است با قطر داخلی ۱٫۳ میلی‌متر و قطر خارجی ۱٫۷ میلی‌متر. طول سوزن این مدل آنژیوکت برابر است با ۵۰ میلی‌متر که نیازمند جاگذاری عمیق است و موجب می‌شود بیمار بر روی پوست و رگ خود درد کمی را احساس کند. این مدل آنژیوکت به دلیل قطر زیادی که دارد برای تزریق وریدی مایعات به مقدار زیاد و کلوئیدها (Colloid یا محلول‌های چسب‌سان) برای بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آنژیوکت نارنجی
یکی از آنژیوکت‌های قطور، آنژیوکت نارنجی سایز ۱۴ است با قطر داخلی ۱٫۷ میلی‌متر و قطر خارجی ۲٫۲ میلی‌متر. طول سوزن این مدل آنژیوکت برابر است با ۵۰ میلی‌متر که نیازمند جاگذاری عمیق است و موجب می‌شود بیمار بر روی پوست و رگ خود درد زیادی را احساس کند. این مدل آنژیوکت بدلیل قطر زیادی که دارد برای تزریق وریدی مایعات به مقدار زیاد و کلوئیدها فقط برای بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد و درد ایجاد شده توسط این آنژیوکت برای کودکان قابل تحمل نیست. قطر بیشتر این مدل آنژیوکت‌های قطور باعث می‌شود تاراحت‌تر وارد رگ شوند. همچنین از این انژیوکت برای تزریق خون نیز می‌توان استفاده کرد و به همراه آنژیوکت صورتی دو گزینه بسیار مناسب برای تزریق خون هستند.
آنژیوکت صورتی
آنژیوکت صورتی سایز ۲۰ برای تزریق سرم و دارو به نوجوان و بزرگسالان و افرادی که رگ‌هایی نازک، کوچک و شکننده دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. قطر داخلی این مدل ۰٫۸ میلی‌متر و قطر خارجی آن ۱٫۱ میلی‌متر است. طول سوزن این مدل آنژیوکت برابر است با ۳۳ میلی‌متر و برای افرادی که دارای رگ نازک و حساس هستند بسیار مناسب است. از آنژیوکت صورتی عموما برای تزریق خون، دارو، مواد اورژانسی استفاده می‌شود اما عمده کاربرد آن در سرم‌تراپی و تزریق داروهای بیمارستانی است.
آنژیوکت سبز
آنژیوکت سبز سایز ۱۸ به نسبت دو آنژیوکت نارنجی و خاکستری از قطر کمتری برخوردار است که برای همه رده‌های سنی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و از آن برای کودکان استفاده نمی‌کنند؛ زیرا جزو آنژیوکت‌هایی به شمار می‌رود که جاگذاری آن دردناک است. قطر خارجی این مدل برابر است با ۱٫۳ میلی‌متر و قطر داخلی ۱ میلی‌متر. طول سوزن آنژیوکت سبز برابر است با ۳۳ تا ۴۵ میلی‌متر و گاهی اوقات با رنگ سفید هم دیده می‌شود. این آنژیوکت برای تزریق خون مناسب است و عموما از این رنگ در اتاق عمل استفاده می‌شود.
آنژیوکت آبی
آنژیوکت آبی سایز ۲۲ به نسبت انواع دیگر که تاکنون بیان کردیم از قطر کمتری برخوردار است و برای نوجوانان، کودکان بالغ و افراد میانسال مورد استفاده قرار می‌گیرد. قطر خارجی این مدل برابر است با ۰٫۹ میلی‌متر و قطر داخلی ۰٫۶ میلی‌متر. طول سوزن آن ۲۲ تا ۲۵ میلی متر است. آنژیوکت آبی برای تزریق خون مناسب نیست و عموما از آن برای تزریق‌های وریدی با جریان متوسط استفاده می‌شود.
آنژیوکت بنفش
آنژیوکت بنفش سایز ۲۶ کوچک‌ترین نوع آنژیوکت به شمار می‌رود و برای کودکان تازه متولد شده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آنژیوکت دارای قطر خارجی ۰٫۵ میلی‌متر و قطر داخلی ۰٫۲ میلی‌متر است. همچنین طول سوزن آن ۱۹ میلی‌متر است. از آنژیوکت بنفش برای رگ‌گیری و تزریق دارو به نوزادن در بخش مراقبت‌های ویژه (NICU) استفاده می‌شود.
آنژیوکت زرد
آنژیوکت زرد سایز ۲۴ برای نوزادان و کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. قطر خارجی این مدل برابر است با ۰٫۷ میلی‌متر و قطر داخلی آن ۰٫۴ میلی‌متر می‌باشد. طول سوزن این مدل آنژیوکت برابر است با ۱۹ میلی‌متر. آنژیوکت زرد برای تزریق خون مناسب نبوده و عموما برای کنترل و انتقال مایعات و داروهای تزریقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آنژیوکت سفید
آنژیوکت سفید دارای سایز ۱۷ بوده و جهت انتقال خون و دارو به بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع آنژیوکت دارای قطر داخلی ۱/۱ میلی‌متر و قطر خارجی ۱/۵ میلی‌متر می‌باشد. همچنین طول سوزن آن ۴۵ میلی‌متر می‌باشد.
اهمیت انتخاب درست آنژیوکت
آنژیوکت حتما باید متناسب با نوع کاربردی که دارد انتخاب شود تا علاوه بر وارد شدن درد و فشار کمتر به بیمار، انتقال خون و مایعات به بهترین شکل لازم انجام شود. موارد زیر در انتخاب آنژیوکت موثرند:
- نوع ماده تزریقی از جمله کریستالوئید، کلوئید، دارو یا فرآورده های خونی. برای مثال برای تزریق خون به بیمار حتما باید از آنژیوکت‌های بزرگ‌تر از سایز ۱۸ (انژیوکت خاکستری، نارنجی و…) استفاده کرد.
- میزان حساسیت و نازکی رگ بیمار.
- سن بیمار. برای مثال اگر برای کودکان از آنژیوکت‌هایی با قطر زیاد استفاده کنیم علاوه بر درد زیادی که به بیمار تحمیل می‌شود، امکان پارگی رگ، آمبولی هوایی و نشتی نیز وجود خواهد داشت.
آنژیوکت چگونه کار می کند؟
آنژیوکت با یک برش کوچک و دقیق از سطح پوست عبور کرده و وارد رگ می‌شود. این برش معمولاً با استفاده از یک سوزن تخصصی که آنژیوکت به آن وصل می‌شود، ایجاد می‌گردد. هنگامی که سوزن به محل مناسب روی رگ رسید، کاتتر روی شفت سوزن می‌لغزد و مجرایی ایجاد می‌کند که از طریق آن می‌توان خون را با خیال راحت از بدن خارج و درمان تشخیصی را انجام داد و یا مایعات درمانی را وارد رگ کرد. این امر به متخصصان پزشکی، از جمله رادیولوژیست‌ها، اجازه می‌دهد تا آزمایش‌های مهم را با درد کمتر انجام دهند و شرایط بیمار را راحت‌تر ارزیابی کنند.