هوش مصنوعی؛ دوای درد گمشده صنعت دارو

رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران معتقد است که گسترش دامنه فعالیت‌ها در زمینه هوش مصنوعی، مسیر توسعه و ارتقای صنعت دارو را هموارتر خواهد کرد.

اکبر عبداللهی‌اصل، رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران گفت: گسترش دامنه فعالیت‌ها در زمینه هوش مصنوعی پای این فناوری را به عرصه‌های مختلف از جمله داروسازی باز می‌کند و مسیر را برای توسعه و ارتقای این حوزه هموارتر خواهد کرد؛ اما اینکه صنایع داروسازی در ایران تا چه حد می‌توانند از این فناوری بهره ببرند و برای آن برنامه داشته باشند، موضوع دیگری است.

به‌طور‌کلی جوامعی می‌توانند در حوزه کاربرد هوش مصنوعی در صنعت داروسازی داعیه داشته باشند که در شرایط فعلی، در این صنایع زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود را به شکل مطلوب اعمال کرده باشند.

هوش مصنوعی امروز در دنیا به طور معمول در حوزه مدیریت زنجیره تامین، آنالیز داده‌های مربوط به آن و طراحی داروهای جدید مورد استفاده قرار می‌گیرد.

حوزه‌هایی مانند پرونده سلامت الکترونیک، بیوانفورماتیک و فرمولاسیون هدف‌دار داروها از دیگر موارد استفاده هوش مصنوعی در داروسازی دنیا است. هوش مصنوعی در داروسازی دنیا بیشتر به عنوان یک فناوری کمکی به کار گرفته می‌شود؛ وگرنه استفاده از روش‌هایی مانند کیوسار و فرمولاسیون هدفمند در این صنایع حدود سه دهه است که انجام می‌شود.

در واقع آنچه امروز از آن به عنوان هوش مصنوعی یاد می‌شود، در این مدت عمدتا در قالب شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، قابل بیان بوده و مورد بررسی قرار گرفته است.

در ایران گردش آزاد اطلاعات و دیتا هنوز به شکل معمول اتفاق نمی‌افتد و در اغلب موارد ماهیت امنیتی یا مالکیتی پیدا می‌کند، نمی‌توان به استفاده از هوش مصنوعی در داروسازی و ارتقای نظام دارویی کشور با استفاده از آن -حداقل در کوتاه‌مدت- امیدوار بود.

در حال حاضر مبالغه در پرداختن به این موضوع در حد تبلیغات، شعار و سخنرانی‌های علمی محدود می‌شود. در این زمینه به نظر می‌رسد پررنگ شدن موضوع هوش مصنوعی در محافل عمومی کشور در ماه‌های اخیر، بیشتر یک مبالغه و جوزدگی گذرا است. ما امروز در حوزه دارویی کشور دغدغه‌های بنیادی و مهمی مانند کیفیت دارو، اثربخشی دارو، رگولاتوری دارو و تامین دارو داریم که مجال پرداختن به مقوله‌هایی مانند هوش مصنوعی را نمی‌دهد.